Sztuka znikania

„Dla krytyka teatralnego kontemplującego rozwój teorii filozoficznej pojawia się obecnie nowa definicja postmodernizmu: postmodernizm to ten moment w kulturze, kiedy ostatnie ontologiczne strategie obronne kruszą się, przemieniając w teatr” – pisze Elinor Fuchs w Te Death of Character (1996). W swojej pracy stara się opisać istotny przewrót w humanistyce i kulturze, którego wyraźne przejawy dostrzec można już od przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Fuchs zwraca uwagę na to, że język teatru i teatralna metaforyka najlepiej wyrażają istotę postmodernistycznej przemiany. Zresztą nie ona jedna dochodzi do takiego wniosku. Wyczerpanie się paradygmatu modernistycznego i schyłek nowoczesności to problemy poruszane przez wielu myślicieli i flozofów: Michel Foucault krytykował metafizykę obecności, Roland Barthes diagnozował śmierć autora, Jacques Lacan podważał ontologiczne ugruntowanie podmiotu, a Jean-François Lyotard ogłaszał koniec wielkich metanarracji. Dochodzi wtedy, przede wszystkim na gruncie filozofii i nauk społecznych, do zerwania pewnej ciągłości i celowości, cechującej wcześniejsze postrzeganie rzeczywistości. Problematyzacji ulegają kluczowe dla modernizmu pojęcia, takie jak prawda, oryginał, tożsamość, podmiot, metanarracja, autor i odbiorca. Jeżeli mielibyśmy wskazać wspólny grunt dla różnych prób uchwycenia wielorakich zmian w rzeczywistości, należałoby prawdopodobnie wymienić kategorię mimesis, a także zwątpienie w obiektywną prawdę, które sprawiły, że postmodernistyczni myśliciele zaczęli coraz wyraźniej postrzegać świat jako pozór. Takie postrzeganie świata w konsekwencji doprowadziło do podkreślenia jej teatralnego wymiaru.