Wychowanie Cyrusa (Cyropedia)

Wychowanie Cyrusa (po łacinie: Cyropaedia), najsławniejsze dzieło Ksenofonta z Aten (ok. 430–350 p.n.e.), ucznia Sokratesa, wraz z Herodotem i Tukidydesem zaliczanego do trójcy najwybitniejszych historyków greckich epoki klasycznej, jest liczącą aż osiem ksiąg powieściową biografią Cyrusa Wielkiego (ok. 557–530 p.n.e.). Założyciel perskiego imperium Achemenidów wykreowany został przez autora na modelowy przykład idealnego monarchy, który dzięki cechom wrodzonym i właściwemu wychowaniu uszczęśliwia poddanych, tak jak antyczna Persja stała się w Cyropedii modelem idealnego państwa. W starożytności ten traktat filozoficzno- -pedagogiczny o ustroju i naturze władzy, niepozbawiony cech romansu historycznego, był ulubioną lekturą Aleksandra Wiel- kiego i Scypiona Młodszego, dla Cycerona – „zwierciadłem sprawiedliwego państwa”, a w epoce Renesansu inspirował humanistów i myślicieli politycznych we Włoszech, Francji (Machiavelli, Montaigne) oraz w szesnastowiecznej Rzeczpospolitej (Modrzewski, Górnicki). Barwnie opowiedzianą historię przeplatają sceny polowań, przemarszów wojsk i bitew, uczt i dysput filozoficznych; podziwiamy dzielnych Persów, potępiamy podstępnych Assyryjczyków, wzruszamy się losem pięknej i nieszczęśliwej Panthei. Główne przesłanie autora, dowodzące, że tylko przywódca nieskazitelny moralnie może zapewnić krajowi stabilność i bezpieczeństwo, do dziś pozo- staje aktualne.
Oddawany do rąk Czytelnika przekład jest pierwszym pełnym tłumaczeniem dzieła Ksenofonta na język polski.