Listy Marii Kazimiery z Archiwum Sobieskich w Oławie, t. 2: Listy do synów z lat 1697-1704

 Uwagi, czasem kąśliwe, choć często zasadne, pod adresem autorki listów, Marii Kazimiery, są mniej więcej znane. Dotyczą one jednak w zasadzie prawie wyłącznie ich formy, wynikającej, jak się wydaje, z osobliwej dwujęzyczności królowej. Stąd nie dla stylu i języka warto jej listy czytać, ale dla ich treści. Dają one bowiem całkiem pokaźny wgląd w portret wewnętrzny postaci. Widać tam ścieranie się ambicji politycznych z dążeniami osobistymi i dbałości o dobra najbardziej przyziemne z troską o to, co ponadczasowe, a także rozdarcie między zabiegami o uznanie a przekonaniem o własnej wartości, jednym słowem zderzenie rysu ekstrawertywnego z rysem introwertycznym. Ponieważ zaś brak spójności, paradoksy i sprzeczności powracają w nich stale, można przypuszczać, że dynamika konfliktów wewnętrznych jest autentyczna. Wizerunek jest zapewne wyrywkowy ze względu na fragmentaryczność materiału. A jednak mimo tego obraz upadków i wzlotów, zagubienia i poszukiwań Marii Kazimiery jest wyjątkowo cenny, gdyż pochodzi z ośmiu lat ostatniej, mniej znanej, kwarty jej życia. Dla tych samych powodów prawie na pewno zainteresuje on również badaczy psychologii (eks-) władcy, wdowy, matki i kobiety.

 Robert Zaborowski   W drugim tomie serii Monumenta Sobiesciana publikujemy korespondencję królowej do synów z kolejnych jednostek Archiwum Sobieskich w Oławie (NGAB, f. 695, op. 1, nr 271, 272, 277, 278, 286).