Pogranicza. Miasto, wieś, religijność

 Książka prezentowana przez Autorów (pod redakcją Prof. Leszka Wojciechowskiego), na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie dość egzotycznego zestawienia. Jest to bowiem zespół tekstów bardzo różnorodnych, obejmujących swoim zakresem zróżnicowane konteksty kulturowe, poszczególne rejony Europy Środkowej (a nawet Południowej), różne przestrzenie czasowe (od średniowiecza po dzieje najnowsze) a także odmienne perspektywy badawcze. Jest jednak coś, co przenika i łączy wszystkie prezentowane tu rozdziały. 

 Wspólnym mianownikiem jest bowiem ponadczasowy, ponadnarodowy i wreszcie ponadpaństwowy problem pogranicza, stref wspólnych, obszarów przenikania kultur, rejonów sąsiedzkich. Co ciekawe, chociaż zwykle przez sam środek takich pogranicznych terytoriów wytyczane są ostre granice polityczne, to jednak zdają się one pełnić raczej funkcję łączącej osi niż granicznego muru. Rejony pogranicza żyją bowiem zwykle własnym rytmem, czasem nawet jakby starając się „nie przejmować” decyzjami płynącymi z odległych zazwyczaj stolic. Po swojemu, czasem wspólnie z sąsiadami a czasem w ostrym z nimi sporze, dzielnie stawiają czoła wyzwaniom swego czasu, dając wytrwale kolejny przykład „długiego trwania”, tak bardzo cenionego przez historyków naszej epoki. dr hab. Piotr Plisiecki