Recepcja włoskiej kultury intelektualnej w krakowskim środowisku uniwersyteckim w drugiej połowie XIV i w pierwszej połowie XV wieku

 Anna Horeczy – absolwentka historii i italianistyki na Uniwersytecie Warszawskim, adiunkt w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. Zainteresowania badawcze obejmują recepcję włoskiej kultury intelektualnej w środowisku krakowskim od XIV do XVI w.

   Książka przedstawia zagadnienie recepcji włoskiej kultury intelektualnej, ze szczególnym uwzględnieniem nowej humanistycznej retoryki, w szeroko pojętym krakowskim środowisku uniwersyteckim w drugiej połowie XIV i pierwszej połowie XV w. Omówione zostały wybrane kwestie związane z procesem recepcji kultury – grupa Polaków studiujących we Włoszech jako pośredników tegoż zjawiska, manuskrypty wywodzące się od hipotetycznego rękopisu Jana z Ludziska zawierającego włoską kolekcję retoryczną przywiezioną z Padwy jako nośniki, a także obecność dzieł wybitnego humanisty florenckiego Leonarda Bruniego w Krakowie jako miernik zasięgu humanistycznych wpływów. Recepcja kultury ukazana została jako zjawisko złożone, uwarunkowane wieloma czynnikami, którego nie można uchwycić jedynie za pomocą prostych kwestionariuszy i tradycyjnych metod badawczych, takich jak statystyczno-propozopograficzna czy ujęć o charakterze katalogowym. Spis treściWstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9Rozdział 1. Studia Polaków na uniwersytetach włoskichw drugiej połowie XIV i w pierwszej połowie XV w. . . . . . . . 19Stan badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Metoda badań i źródła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26Organizacja i program studiów prawniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Kalendarz akademicki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Organizacja nauczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Polacy studiujący na uniwersytetach włoskich . . . . . . . . . . . . . . . . 47Paweł Włodkowic a włoska formacja prawnicza . . . . . . . . . . . . . . 103Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107Rozdział 2. Recepcja włoskich tekstów retorycznychw środowisku krakowskim w XV w. Rękopis BJ 126 . . . . . . . . 117Jan z Ludziska – ojciec humanistycznej retoryki w Krakowie? . . . . . . 117Krótka biografia, studia i pobyt we Włoszech Jana z Ludziska . . . . . . 120Studia retoryczne Jana z Ludziska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125Rękopis BJ 126 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131Formularze retoryczne, antologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132Rękopis BJ 126 i jego struktura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134Teksty retoryczne w BJ 126 znane z rękopisów europejskich . . . . . . . 148„Bestsellery” humanistyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148Rękopis BJ 126 a podobne do niego rękopisy niekrakowskie . . . . . 154Humanistyczne „bestsellery” padewskie nieobecne w BJ 126 . . . . . 159Mniej popularne teksty retoryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Teksty znane tylko z BJ 126 i rękopisów krakowskich . . . . . . . . . 162Rękopisy krakowskie z tekstami z włoskiej kolekcji retorycznej z BJ 126 . . 168Rękopis Oss. 601 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170Rękopis Czart. 1242 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Rękopis BJ 42 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189Rękopis BJ 173 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198Rękopis BJ 2232 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203Rękopis BOZ 896 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Rękopis BJ 2038 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209Rękopisy zależne i niezależne od BJ 126 – podsumowanie . . . . . . . . . 214Grupa rękopisów z listem Sicca Polentona . . . . . . . . . . . . . . . 214Rękopis BJ 2232 – filiacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227Rękopis BJ 2038 – filiacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233Próba rekonstrukcji hipotetycznego rękopisu Jana z Ludziska i jegolosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236Najbardziej popularne w środowisku krakowskim teksty z kolekcjiretorycznej z rękopisu BJ 126 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239Teksty z kolekcji włoskiej występujące w BJ 126 wykorzystane przez Janaz Ludziska i Piotra Gaszowca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248Rozdział 3. Recepcja dzieł Leonarda Bruniego w środowiskukrakowskim w XV w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251Chronologia recepcji dzieł Leonarda Bruniego w środowisku krakowskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276Rękopisy jako nośniki dzieł Bruniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276Rodzaje rękopisów z dziełami Bruniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280Rękopisy formularzowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Rękopisy – miscellanea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288Antologie humanistyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295Varia historyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304Antologia filozoficzna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 Zależności filiacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306Popularność tekstów Bruniego w środowisku krakowskim na tleeuropejskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328Teksty przypisywane Bruniemu w rękopisach krakowskich . . . . . . . . 329Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336Aneks A. Wykaz Polaków studiujących na uniwersytetachwłoskich w drugiej połowie XIV i w pierwszej połowie XV w. . . 342Aneks B. Zawartość rękopisu BJ 126 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370Aneks C. Zestawienie rękopisów europejskich z tekstamiretorycznymi zawartymi w BJ 126, a napisanymi przezautorów związanych ze środowiskiem padewsko-weneckim . . . 377Aneks D. Teksty z BJ 126 wykorzystane w mowach Janaz Ludziska i Piotra Gaszowca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435Spis tabel i wykresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439Indeks osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441