Pogranicze w mediach. Media na pograniczu

Pogranicze jest pojęciem, które stanowi przedmiot intensywnych badań wielu dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych od początku lat dziewięćdziesiątych. W konsekwencji skłania także medioznawców do zajmowania się problemami funkcjonowania mediów na pograniczach oraz do badania pogranicza w różnych mediach.

Prezentowana monografia jest zaproszeniem do zapoznania się z powyższymi problemami w ujęciu interdyscyplinarnym. Składa się więc z dwóch części: Pogra­nicze w mediach i Media na pograniczu. Taki podział uwarunkowany jest szerokim spektrum eksploracji rozumienia pogranicza, które postrzegane jest tradycyjnie jako obszar geograficzno-przestrzenny, bądź też symbolicznie, gdzie traktowane jest bądź jako kontakt społeczno-kulturowy między dwoma lub więcej narodami, albo grupami etnicznymi, bądź też jako miejsce kształtowania się nowego człowieka i jego kultury.

Na opracowanie składa się dwadzieścia jeden artykułów, których autorzy za bazę swych rozważań obrali różne rozumienie pojęcia pogranicza. Każdy z nich starał się wskazać pewien istotny aspekt medialnego procesu społecznego komunikowa­nia. Wychodzimy bowiem z założenia, że media stanowią nie tylko istotny kanał komunikacji, ale i podmiot kształtujący obrazy różnych państw, narodów, kultur. Środki masowego przekazu utrwalają lub obalają stereotypy, przyczyniając się do procesów homogenizacji i heterogenizacji globalnej kultury. W procesach tych biorą udział zróżnicowane media globalne, krajowe, regionalne i lokalne. W tomie zaprezentowane są więc rozważania dotyczące mediów mających stanowić punkt odniesienia w sytuacji zróżnicowania i wielości definiowania pograniczy.

                                                                                                                    Ze wstępu

Część I

Pogranicze w mediach

Natasza Doiczman

Stereotyp „eurosieroty”. Medialny wizerunek młodzieży pochodzącej z rodzin rozłącznych

przestrzennie | The stereotype of the “Euro-orphan”. The media picture of teenagers from

migrant families

Sebastian Fikus

Społeczność, która przestała być mniejszością | A community that has ceased to be

a minority

Sławomir Iwasiów

Tożsamość lokalna a konstruktywizm. Zarys badań medioznawczych | Local identity and

constructivism. A sketch of media research

Beata Kędzia-Klebeko

O interkulturowości w perspektywie mediologii Régisa Debraya | On interculturality from

the perspective of Régis Debray’s mediology

Lesław Krzyżak

Duchowni w mediach nurtu prawicowego i liberalnego | Clerics in the mainstream of

right-wing and liberal media

Urszula Kuźnik

„Pogranicza” w fotografii dziennikarskiej i dokumentalnej – analiza wybranych przykładów

| “Pogranicza” in journalistic and documentary photography – an analysis of selected

examples

Katarzyna Lewandowka

Media bez odbiorcy? Język kaszubski wobec wyzwań polityki językowej – na przykładzie

gminy Parchowo (powiat bytowski) | The media without the audience? The Kashubian

language facing the challenge of language policy – based on the case study of Parchowo

commune (Bytów county)

Agata Malecha, Justyna Kuświk

Mieszkańcy Szczecina w analizach psychologiczno-socjologicznych – przegląd badań

| Inhabitants of Szczecin in psychological and sociological analyses – a research overview

Lidia Pokrzycka

Media na pograniczu kultur. Działalność „Iceland News Polska” w Islandii | Media on the

border of cultures. The activities of “Iceland News Polska” in Iceland

Angelo Sollano

Adaptacja formatów telewizyjnych: zamykanie się w terytorialnych granicach kultury

narodowej czy otwarcie na glokalny świat? | The adaptation of international TV formats:

defending the borders of national culture or opening to the glocal world?

Magdalena Steciąg

Krajobraz kulturowo-językowy zachodniego pogranicza w reportażu gonzo

Ziemowita Szczerka | The linguistic and cultural landscape of Polish Western borderland

in Ziemowit Szczerk’s gonzo journalism

C z ę ś ć I I

Media na pograniczu

Ilona Biernacka - Ligięza

Globalne konteksty lokalnej sfery publicznej | Global contexts of the local public sphere

Irena Climova

Rola polskojęzycznych mediów w zachowaniu kulturowej tożsamości Polaków na Litwie

na przykładzie dziennika „Kurier Wileński” („Czerwony Sztandar”) | The role of

Polish-language media in maintaining the cultural identity of Poles in Lithuania. Based on

the daily “Kurier Wileński” (“Czerwony Sztandar”)

Dagmara Głuszek - Szafraniec

Nadawcy publiczni regionów autonomicznych w Hiszpanii | Public broadcasters in the

autonomous regions in Spain

Janusz Gołota

„Gość Puszczański” – tygodnik poświęcony sprawom kurpiowskim, mazurskim i innym

dotyczącym pogranicza | “Gość Puszczański” – a weekly focused on the matters of

Kurpie, Masuria, and other borderland issues

Wojciech Kajtoch, Mateusz Flont

„Chaos” na pograniczu – polskojęzyczny artzin w Wilnie | “Chaos” at the borderland –

a Polish-language artzine in Vilnius

Paweł Kuca

Pogranicze i jego wymiary w wybranych mediach województwa podkarpackiego | The

Borderland and its dimensions in selected media of Podkarpackie voivodship

Paulina Olechowska

Media transgraniczne polsko-czeskiego pogranicza na przykładzie audycji telewizyjnej

„Hranice dokoˇrán – Rozmówki polsko-czeskie” | The transnational media of the

Polish-Czech borderland based on the case study of the television programe

“Hranice dokoˇrán – Rozmówki polsko-czeskie”

Ewa Pajewska

Charakterystyka komunikacyjna polskojęzycznego serwisu informacyjnego „Wydarzenia”

w ˇCeském Rozhlase Ostrava / Czeskim Radiu Ostrawa. Polacy po obu stronach Olzy

| The characteristics of the communication in the Polish-language newscast “Wydarzenia”

in the Czech Radio Ostrava. Poles on both sides of the Olza river

Agnieszka Szlachta

Leksykalno-pragmatyczna specyfika audycji radiowych (na przykładzie wybranych audycji

poświęconych pograniczu polsko-niemieckiemu w Radiu Szczecin) | Lexical-pragmatic

specificity of radio programes (a case study of selected programes dedicated to the

Polish-German borderland in Radio Szczecin)

Magdalena Żmijkowska

Problematyka pogranicza na łamach „Gazety Olsztyńskiej” w latach 1989–2004

| Borderland issues in the pages of “Gazeta Olsztyńska” in the years 1989–2004

Podsumowanie

Noty o autorach