Czas postprawdy. Nieszczerość i oszustwa w codziennym źyciu

W 2016 roku, kiedy Wielką Brytanię przemierzał brexitowy czerwony autobus, a amerykańscy fact-checkerzy nie nadążali za sprostowywaniem wypowiedzi Donalda Trumpa, coś się zmieniło. Obserwatorzy po obydwu stronach oceanu jednoznacznie stwierdzili – prawda i fałsz nie mają już znaczenia. Nastały czasy postprawdy.

Wydana w 2004 roku książka Keyesa jest jednocześnie przepowiednią i odpowiedzią na pytanie o stan dzisiejszej debaty publicznej. Przyglądając się historii kłamstwa, Keyes stwierdza jednoznacznie – ludzie kłamali od zawsze i prawdopodobnie już zawsze będą kłamać. Tym, co różni nas od naszych przodków, jest fakt, że współcześni kłamcy bardzo rzadko ponoszą konsekwencje swoich oszustw. Wręcz przeciwnie: moment, w którym zostają zdemaskowani, bardzo często okazuje się początkiem ich zawrotnej kariery. Jak pokazuje Keyes, kłamstwo nie jest domeną jedynie kryminalistów czy świata rozrywki – równie często z prawdą mijają się dziennikarze, akademicy, prawnicy i polityce. Wśród postaci opisywanych przez Keyesa znaleźli się wszyscy: od literaturoznawcy Paula de Mana, przez dziennikarza Jaysona Blaira aż do prezydentów Stanów Zjednoczonych – Richarda Nixona, Lyndona B. Johnsona, Ronalda Reagana i Billa Clintona.

Diagnoza Keyesa jest niepokojąca, a jej efekty obserwujemy dzisiaj. Jeśli prawda przestaje być naszym domyślnym wyborem, nie możemy nikomu zaufać. A bez zaufania – przekonuje Keyes – nie mamy szans na stworzenie społeczeństwa.