Dobra ziemskie Woroniec i ich właściciele Mirscy. Przemiany społeczno-gospodarcze i kulturowe wsi: Franopol, Krzymowskie, Pojelce, Pólko, Rogoźniczka, Swory, Sycyna, Woroniec i Zabłocie w okresie od X VI wieku do czasów wspólczesnych

Trzecia, po dziejach Rogoźnicy i Rogoźniczki, monografia Eugeniusza Korolczuka wpisujÄ…ca siÄ™ w cykl historii maÅ‚ych ojczyzn. Autor przedstawia historiÄ™ WoroÅ„ca, należącego przez dziesiÄ™ciolecia do gminy Swory w powiecie konstantynowskim, a nastÄ™pnie bialskim. Omawiany obszar poÅ‚ożony jest w otoczeniu rzek: Krzny, ZÅ‚otej Krzywuli, Leniwki, Liwca i Klukówki, na urokliwej nizinie, z polami uprawnymi i Å‚Ä…kami oraz kompleksem leÅ›nym dawnej Puszczy Bialskiej. Tu uksztaÅ‚towaÅ‚ siÄ™ folwark Woroniec z Franopolem, wchodzÄ…cy w skÅ‚ad hrabstwa bialskiego. Do tego folwarku należaÅ‚y folwarczki: Krzymowskie, Rogoźnica MaÅ‚a i Sycyna. Autor wydobywa dokumenty ukazujÄ…ce okresy ksztaÅ‚towania siÄ™ tych folwarków, a także nowych wsi: Pojelce, Pólko i ZabÅ‚ocie, powstaÅ‚ych i ksztaÅ‚tujÄ…cych siÄ™ na poczÄ…tku lat 30. XX w.

Spis treści

Wstęp / 7

RozdziaÅ‚ I. Ogólna charakterystyka Å›rodowiska naturalnego WoroÅ„ca i okolic / 12
1. Położenie i obszar / 12
2. Budowa geologiczna i rzeźba terenu / 13
3. Gleby / 15
4. Klimat / 19
5. Wody / 20
6. Szata roślinna / 22
7. Świat zwierzęcy / 26
8. Ochrona środowiska naturalnego / 28

Rozdział II. Etymologia nazw występujących w dobrach woronieckich hrabstwa bialskiego. Nazwy geograficzne / 37
     
RozdziaÅ‚ III. Osadnictwo i rys historyczny miejscowoÅ›ci należących do dóbr Woroniec w okresie od XVI do XX wieku / 61
1. Osadnictwo / 61
2. Krzymowskie / 71
3. Rogoźniczka / 89
4. Swory / 94
5. Sycyna / 107
6. Woroniec / 115
7. Powstanie wsi Pojelce, Pólko i ZabÅ‚ocie / 127

Rozdział IV. Przynależność terytorialna Worońca od XVI wieku / 129
     
Rozdział V. Ludność i stosunki wyznaniowe / 168
1. Ludność w gminie Swory od XVIII do XX wieku / 168
2. Stosunki wyznaniowe / 177
     
RozdziaÅ‚ VI. Zmiany wÅ‚asnoÅ›ciowe dóbr woronieckich od Nasuty do RadziwiÅ‚Å‚ów i Wittgensteinów / 191
1. Zmiany własnościowe / 191
2. Opisy folwarku Woroniec z XVIII wieku / 193
3. Opis folwarku Sycyna z 1740 roku / 196

RozdziaÅ‚ VII. Dobra ziemskie Woroniec i ich wÅ‚aÅ›ciciele Mirscy (1836–1944). Obraz gospodarstwa / 214
1. Przodkowie rodu Mirskich / 214
2. Tomasz Światopełk-Mirski, syn Tadeusza / 215
3. Stan gospodarczy folwarku Woroniec w XVII, XVIII i na poczÄ…tku XIX wieku / 217
4. Kazimierz Kalikst Ignacy Florian Światopełk-Mirski, syn Tomasza. Regulowanie spraw własnościowych po ukazie uwłaszczeniowym w 1864 r. / 218
5. Czesław Światopełk-Mirski, syn Kazimierza Kaliksta Ignacego Floriana / 225
6. Kazimierz Światopełk-Mirski, syn Czesława / 228
7. Działalność społeczno-gospodarcza Kazimierza Światopełk-Mirskiego / 233
8. Losy rodziny Mirskich w okresie drugiej wojny światowej i sytuacja Izabelli Światopełk-Mirskiej po wojnie / 240
9. Wspomnienia mieszkaÅ„ców Sycyny i WoroÅ„ca o rodzinie Mirskich i pracy w folwarku / 243
    
Rozdział VIII. W walce o niepodległość / 247
1. Czasy powstań narodowych XIX wieku i wojen do 1920 roku / 247
2. Okres drugiej wojny światowej i jej skutki / 255
     
Rozdział IX. Przemiany społeczno-gospodarcze na przełomie XX i XXI wieku / 286
1. Przemiany społeczno-gospodarcze / 286
2. Powstanie i działalność instytucji finansowych / 302
3. Powstanie i działalność OSP w Sworach i Sycynie / 305
     
Rozdział X. Szkolnictwo, kultura i zdrowie / 311
1. Szkolnictwo podstawowe na przełomie XIX i XX wieku / 311
2. Kształtowanie się szkolnictwa powszechnego w gminie Swory / 313
3. Szkolnictwo powszechne w okresie powojennym (od 1944 roku) / 318
4. Likwidacja analfabetyzmu i próba organizacji szkolnictwa rolniczego / 326
5. Szkolnictwo powszechne w latach 1965–2015 / 330
5.1. Zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne / 335
5.2. Sport szkolny / 338
6. SzkoÅ‚a Przysposobienia Rolniczego w Sworach (1967/68–1974/75) / 340
7. Publiczne Gimnazjum w Sworach / 340
7.1. Sport szkolny / 352
8. Kultura / 354
8.1. GOK Klub Kultury w Worońcu / 357
8.2. GOK Klub Kultury w Sworach / 360
8.3. GOK Gminna Biblioteka Publiczna w Sitniku – Filia w Sworach / 379
9. Zdrowie / 382
9.1. PoczÄ…tki opieki zdrowotnej / 382
9.2. Organizacja sÅ‚użby zdrowia w latach 1944–2015 / 385

Zakończenie / 388

Aneksy / 393
Mapy, plany i szkice / 475
Fotografie / 501
Bibliografia / 519
Indeks osób / 533
Indeks nazw geograficznych / 553
Spis map, planów, szkiców i fotografii / 561
Spis tabel / 570