Wybór i konieczność. Kolekcje polskiej arystokracji w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku

Książka podejmuje temat kolekcjonerstwa arystokracji – wyjątkowej grupy społecznej, tradycyjnie kojarzonej z mecenatem artystycznym i zbieraniem dzieł sztuki. Punktem wyjścia jest ukazanie postępowania poszczególnych kolekcjonerów, konkretnych jednostek, tworzących swoje zbiory w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku. Kolekcje hr. Edwarda Aleksandra Raczyńskiego w Rogalinie, ks. Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej w Gołuchowie, hr. Jana Działyńskiego w Kórniku, hr. Seweryna Mielżyńskiego w Miłosławiu oraz hr. Bnińskich w Samostrzelu obrazują zmiany w kolekcjonerstwie drugiej połowy XIX wieku i początku XX wieku. Każda z wymienionych kolekcji prezentuje inne podejście jej twórcy do tworzenia zbiorów, rodzinnej tradycji kolekcjonowania oraz koncepcji zbiorów i ich prezentacji. Na bazie analiz pięciu wymienionych zbiorów zarysowano szersze wnioski, odnoszące się do kolekcjonerstwa arystokracji. Po pierwsze, porównano postępowanie kolekcjonerów z Wielkopolski z tendencjami panującymi w XIX-wiecznej Europie, takimi jak: przenoszenie prywatnych kolekcji do dużych miast i udostępnianie ich publiczności, wpływ muzeów publicznych na kolekcjonerstwo prywatne, zmiany w eksponowaniu zbiorów prywatnych. Po drugie – ukazano specyficzną sytuację kolekcjonerstwa prywatnego na ziemiach polskich w XIX wieku. Na tym tle scharakteryzowano specyfikę kolekcji na terenie Wielkopolski. W kluczowym, ostatnim rozdziale książki kolekcje arystokracji zostały porównane z kolekcjami burżuazji, podkreślono różnice między zbiorami konstruowanymi przez przedstawicieli tych dwóch grup społecznych oraz podkreślono specyfikę wyborów arystokratów, ich gust i jego genezę.