Lata decyzji. Niemcy a bieg dziejów powszechnych

 Lata decyzji (1933), książka Oswalda Spenglera (1880–1936), niemieckiego filozofa kultury, w okresie publikacji przewyższyła, jeśli chodzi o nakłady i popularność, Zmierzch Zachodu, z którego dziś Spengler jest najbardziej znany. W tym dziele Spengler zajmuje się ogólnie opisem sytuacji polityczno-społecznej w świecie lat 30. XX wieku, rysuje apokaliptyczny obraz przyszłych wojen i rewolucji (klasowej i rasowej) i zapowiada, oczywiście, „zmierzch”, a nawet upadek Zachodu. W przedmowie z lipca 1933 roku pisał: „narodowy przełom 1933 roku był doniosły”. Nie jest to jednak książka nazistowska: powstała w większości przed przejęciem władzy przez Adolfa Hitlera i jest zupełnie niezgodna z ideologią nazizmu mimo retoryki „rasy”, „kolorowych” czy „bolszewizmu”. Spengler nie znalazł uznania w oczach Goeb­belsa, który już w grudniu 1933 roku ocenił dyskusję wokół jego dzieła jako niepożądaną i zalecał ją wyciszyć. Zasadnicza niezgodność dotyczyła sprawy partii. Spengler wieszczył nadejście epoki „cezaryzmu”, pa­nowania silnych jednostek, która zastąpi „tymczasową” fazę władzy rozmaitych partii z nazistowską włącznie. Po wszystkich kataklizmach, które na szczęście nie były udziałem dzisiejszych pokoleń, lektura tych wizji Spenglera uświadamia czytelnikowi grozę, ale i nadzieję płynącą z historii.