Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu

Po dwudziestu latach od pierwszej edycji prezentujemy nowe, reprintowe wydanie monografii Janusza Kurtyki pt. Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu. 

Opublikowanie w 1997 r. dzieła, którego podstawę stanowiła rozprawa doktorska, było wydarzeniem przełomowym nie tylko dla mediewistów zajmujących się dziejami elit możnowładczych dawnej Rzeczypospolitej, ale także dla specjalistów innych dziedzin humanistyki. Publikacja Janusza Kurtyki na długie lata stała się wzorcem rzetelnej monografii genealogicznej.

Obszerna, licząca niemal 700 stron rozprawa to owoc ośmiu lat rozległych i żmudnych kwerend źródłowych badacza. Monografia obejmuje dzieje rodziny Tęczyńskich od jej wyodrębnienia się na przełomie XIII i XIV w. z rodu Toporów do lat 1470–1475. Przyjąwszy chronologiczny model opracowania, autor nie tylko odtworzył fakty genealogiczne rodu Tęczyńskich, ale przedstawił losy rodziny możnowładczej na tle dziejów politycznych Polski średniowiecznej, szczególnie uwzględniając rolę polityczną Tęczyńskich. Przedstawiona wizja polityki wewnętrznej i zagranicznej w okresie późnego średniowiecza imponuje rozmachem opisu i szczegółową rekonstrukcją wydarzeń politycznych.

Drobiazgowa kwerenda, bogaty materiał źródłowy oraz doskonałe przygotowanie metodologiczne sprawiły, iż monografia rodu Tęczyńskich doceniona została nie tylko przez promotora i recenzentów pracy doktorskiej, ale również przez środowisko naukowe, o czym świadczy uhonorowanie autora przyznawaną przez Polskie Towarzystwo Heraldyczne Nagrodą im. Adama Heymowskiego (1996) oraz II nagrodą w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego organizowanym przez Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk w Warszawie (1998).

Monografię otwierają dwa rozdziały wstępne. W pierwszym autor przedstawił rozsiedlenie Toporów w Małopolsce i innych dzielnicach, drugi zawiera rekonstrukcję najstarszego kompleksu majątkowego Tęczyńskich przed 1402 r. Najbardziej rozbudowaną część pracy i oś narracji stanowi chronologiczna prezentacja kolejnych przedstawicieli rodziny we wszystkich przejawach ich działalności. Publikację dopełniają kredowe wkładki ilustracyjne, a także liczne mapy i tablice genealogiczne.

Przygotowane z inicjatywy Fundacji im. Janusza Kurtyki wydanie będące reprintem monografii rodu Tęczyńskich ma nową szatę graficzną, ale przede wszystkim zostało uzupełnione obszernym merytorycznym wstępem dr Waldemara Bukowskiego.