Kulturemy podhalańskie

Do tej pory koncepcja kulturemów nie była wykorzystywana w pracach, w których badano polski materiał gwarowy. Dialektolodzy zainteresowani leksyką przede wszystkim gromadzili jej zasoby w postaci słowników, tekstów i atlasów, z kolei etnolingwiści (zwłaszcza wywodzący się ze szkoły lubelskiej Jerzego Bartmińskiego) zajmowali się językowym obrazem świata utrwalonym w materiale gwarowym. Tak też była opisywana gwara podhalańska.

Gromadzenie góralskiego słownictwa rozpoczęło się w pierwszej połowie XIX w., należy jednak dodać, że początkowo badania te nie były systematyczne. W Dzienniku podróży do Tatrów Seweryna Goszczyńskiego (Goszcz) znajduje się Słowniczek języka Podhalan (s. 129–133), obejmujący 108 dyferencyjnych leksemów gwarowych. Kolejne, także dyferencyjne zbiory podhalańskiego słownictwa zostały przygotowane przez Walerego Eljasza-Radzikowskiego (ERW: 256–264), Augusta Wrześniowskiego (WrześSW), Jana Złożę (Złoża), Wojciecha Janczego (Janczy) i Józefa Kantora (KanCzD). Z kolei autorem pierwszego obszerniejszego słownika był Bronisław Dembowski (Dem).

Od lat 20. XX w. aż do śmierci w 1965 r. leksykę podhalańską gromadził również Juliusz Zborowski jednak jego Słownik gwary Zakopanego i okolic (ZborSG) ukazał się drukiem dopiero w 2009 r. Kolejne słowniki powstały na początku XXI w. (BukGP; BukSG; GuttMSP; Łojas: 248–304; HodSG; Kuch) – w 2015 r. ukazał się też pierwszy tom Ilustrowanego leksykonu gwary i kultury podhalańskiej Józefa Kąsia (KąśILG). Warto w tym miejscu wspomnieć o amatorskich słowniczkach publikowanych w Internecie.