Zaprowadzenie chrześcijaństwa w Polsce

W roku oddania niniejszego tomu do rąk Czytelnika obchodzimy dwie wielkie rocznice związane z Naszym Wybitnym Malarzem – 175. rocznicę Jego urodzin i 120. rocznicę Jego śmierci. Cały rok 2013 zaś to Jubileuszowy Rok Jana Matejki.

         Składając Hołd temu wielkiemu Artyście, narodowemu malarzowi historycznemu i historiozofowi, przygotowujemy się zarazem do wielkich jubileuszowych obchodów 1050. rocznicy chrztu Polski. W wigilię tych wydarzeń pragniemy zaprezentować w niniejszej książce krótkie studium jednego z obrazów stworzonych przez Mistrza Jana w ramach malowanego przez niego w latach 1888-1889 cyklu obrazów Dzieje cywilizacji w Polsce, pt. Zaprowadzenie chrześcijaństwa R.P. 965. Cykl ten stanowi prezentację wydarzeń z historii Polski uznanych przez Matejkę za najważniejsze, poczynając od analizowanego w niniejszym opracowaniu obrazu, ukazującego wydarzenia z drugiej połowy X wieku aż do końca XVIII stulecia, kiedy Rzeczypospolita utraciła niepodległość. Choć, jak wynika z datowania poszczególnych obrazów tego cyklu, analizowane tu dzieło powstało ostatnie, to w chronologii dziejów historycznych Polonii rozpoczyna ono ową barwną opowieść o wielkim nasyceniu symbolicznym i patriotycznym.

     Po 124 latach od czasu powstania obrazu staramy się tu też przyjrzeć miejscu, w którym Matejko umieścił scenę chrztu Polski, jak i środowisku naukowemu i artystycznemu współczesnemu malarzowi. Postacie te w różny sposób mogły być lub były jego „konsultantami” czy „informatorami”, m.in. odnośnie do „świętej wyspy”, jak nazwał ostrów położony na jeziorze Lednica koło Gniezna – „gniazda” naszych historycznych początków – Józef Ignacy Kraszewski w swojej Starej baśni.

            Mamy nadzieję, że niniejsze rozważania zostaną życzliwie przyjęte przez Czytelników i przyczynią się do poszerzenia dotychczasowej wiedzy na temat symboliki obrazu, miejsca, które zostało na nim przedstawione, oraz czasów, w których powstał.